Gorące dni to nie tylko wzmożony ruch w restauracjach, kawiarniach czy hotelach – to też większe obciążenie dla zespołu. Zmęczenie, odwodnienie i problemy z koncentracją mogą odbić się na jakości obsługi gości, a w skrajnych przypadkach – na zdrowiu pracowników. Jakie są obowiązki pracodawcy w upały? Co na ten temat mówi prawo o pracy? I jak chronić pracowników w upały w praktyce? Podpowiadamy!
Obowiązki pracodawcy w upały – ryzyka pracy w upały
Dla gości wakacyjny skwar to często powód, by usiąść w klimatyzowanej sali restauracyjnej lub schronić się w hotelu z basenem. Dla zespołu praca w HoReCa podczas upałów oznacza to jednak wzmożony wysiłek w niełatwych warunkach. Kuchnia w restauracji potrafi nagrzewać się do ponad 35°C, a obsługa na ogródkach czy przy basenach spędza długie godziny w pełnym słońcu.
To nie jest tylko kwestia dyskomfortu. Jak wysoka temperatura wpływa na organizm człowieka?
- Spadek koncentracji i wydajności – badania pokazują, że produktywność w czasie upałów spada średnio o 20%.
- Ryzyko odwodnienia i omdleń – szczególnie groźne w pracy fizycznej i z klientem.
- Zwiększone napięcie i konflikty w zespole – zmęczenie wpływa na atmosferę w pracy.
Jeśli pracodawca zignoruje te aspekty, skutki mogą być poważne: pogorszenie jakości obsługi gości, większa rotacja kadr, a nawet konsekwencje prawne w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.
Praca w upały – przepisy i regulacje BHP
Zgodnie z Kodeksem pracy i przepisami BH pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, także w czasie wyjątkowo wysokich temperatur. Jakie są najważniejsze obowiązki pracodawcy w upały?
Dostęp do zimnych napojów
Podczas upałów jednym z kluczowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie pracownikom dostępu do zimnych napojów. W przypadku pracy w pomieszczeniach zamkniętych obowiązek ten powstaje, gdy temperatura powietrza przekroczy 28°C, natomiast na otwartej przestrzeni – przy 25°C.
Napoje muszą być dostępne dla pracowników przez całą zmianę roboczą, bez ograniczeń co do ilości. To szczególnie istotne w gastronomii, gdzie obsługa gości na ogródkach letnich czy praca w nagrzanych kuchniach szybko prowadzi do odwodnienia.
Brak realizacji tego obowiązku może skutkować mandatem od Państwowej Inspekcji Pracy oraz karą grzywny od 1000 do 30 000 zł, ale przede wszystkim zwiększa ryzyko omdleń i spadku wydajności zespołu.
Wentylacja i klimatyzacja – komfort i bezpieczeństwo
Prawo pracy wymaga, aby stanowiska pracy były odpowiednio wentylowane, a w miarę możliwości – klimatyzowane. Jeśli zignorujesz ten obowiązek, również narażasz się na wysoki mandat od PIP.
W branży HoReCa oznacza to konieczność zadbania o salę restauracyjną, zaplecze kuchenne i inne pomieszczenia użytkowe. Odpowiednia cyrkulacja powietrza pozwala obniżyć temperaturę i poziom wilgoci, co wpływa zarówno na komfort pracowników, jak i bezpieczeństwo przechowywania żywności.
Restauratorzy i hotelarze, którzy inwestują w klimatyzację, zyskują nie tylko wydajniejszy zespół, ale i zadowolenie gości, którzy nie będą narzekać na duchotę w lokalu. Warto jednak pamiętać o regularnym serwisowaniu urządzeń, by uniknąć problemów higienicznych (np. rozwój bakterii w filtrach).
Przerwy regeneracyjne
Choć przepisy nie nakładają na pracodawcę obowiązku organizowania dodatkowych przerw w czasie upałów, wprowadzenie ich to coraz częściej stosowana praktyka w nowoczesnych firmach.
Tak zwane „przerwy regeneracyjne” pozwalają pracownikom odpocząć w chłodnym miejscu, uzupełnić płyny i wrócić do obowiązków z większą energią. W gastronomii czy hotelarstwie, gdzie tempo pracy jest wysokie, kilka minut przerwy może znacząco obniżyć ryzyko błędów i poprawić samopoczucie załogi. Skrócenie czasu pracy lub wprowadzenie dodatkowych przerw to gest, który buduje lojalność zespołu i może zapobiec absencjom chorobowym.
Ochrona młodocianych
Pracownicy poniżej 18. roku życia wymagają szczególnej ochrony podczas upałów. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów nie mogą oni wykonywać pracy w pomieszczeniach, gdzie temperatura przekracza 30°C i wilgotność względna powietrza wynosi powyżej 65%.
W branży HoReCa, gdzie młodociani często pracują jako kelnerzy czy pomoc kuchenna w sezonie letnim, to niezwykle ważny zapis. Jako pracodawca masz obowiązek monitorować warunki pracy młodocianych i przenosić ich do chłodniejszych stref lub wstrzymywać pracę w skrajnych warunkach. Zaniedbanie tych zasad może nie tylko skutkować sankcjami prawnymi, ale także narazić firmę na reputacyjne straty w oczach rodziców i lokalnej społeczności.
Prawa pracownika podczas upałów
Znasz już obowiązki pracodawcy w upały. Jakie są prawa pracownika podczas upałów? Wynikają one bezpośrednio z kodeksu pracy. Przepisy mówią, że pracownik może powstrzymać się od wykonywania obowiązków, jeśli uzna, że warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla jego zdrowia lub życia. Taką możliwość daje art. 210 §1 kodeksu pracy.
Co istotne, za czas powstrzymania się od pracy z tego powodu pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Oznacza to, że jeśli temperatura na stanowisku pracy przekracza bezpieczne normy, a pracodawca nie zapewnił odpowiednich środków ochrony (np. napojów, klimatyzacji, przerw), pracownik ma pełne prawo przerwać pracę i nie może być z tego powodu finansowo ukarany.
Warto jednak podkreślić, że w takiej sytuacji pracownik musi natychmiast poinformować przełożonego o swojej decyzji. Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń (II UKN 218/99) zwrócił uwagę, że zanim opuści miejsce pracy, pracownik powinien uzyskać zgodę przełożonego lub przynajmniej zawiadomić go o konieczności oddalenia się.
Jak chronić pracowników w upały? Poradnik pracodawcy
Aby upały nie sparaliżowały pracy w Twoim lokalu, warto działać z wyprzedzeniem. Nie chodzi wyłącznie o spełnienie wymogów prawnych – dobrze zaplanowane rozwiązania zwiększą komfort zespołu i utrzymają sprawne funkcjonowanie restauracji czy hotelu nawet podczas największych fal gorąca.
Organizuj pracę w gorące dni
Planuj zmiany tak, aby najbardziej wymagające zadania przypadały na chłodniejsze godziny poranne lub wieczorne. Wprowadź krótkie, regularne przerwy w chłodnym miejscu, które pozwolą pracownikom złapać oddech i uniknąć przemęczenia. Przy dużych upałach rozważ skrócenie czasu pracy, jeśli to możliwe operacyjnie.
Zapewnij komfort termiczny
Zadbaj o odpowiednią wentylację sal i zaplecza, a jeśli to możliwe – o działającą klimatyzację. W pomieszczeniach bez klimatyzacji ustaw wentylatory, które poprawią cyrkulację powietrza. Stwórz strefę odpoczynku z chłodną wodą i miejscem, gdzie zespół może się zregenerować.
Oferuj odpowiednie napoje i posiłki
Zapewnij nie tylko wodę, ale też napoje izotoniczne, które szybciej uzupełniają utracone elektrolity. Udostępnij lekkie posiłki regeneracyjne, by pracownicy mieli siłę na intensywną zmianę. To drobne gesty, które mogą znacząco podnieść morale zespołu.
Wykraczaj poza minimum
Wprowadź letni dress code, który pozwoli pracownikom lepiej znosić upały, szczególnie na zewnątrz. Udostępnij kremy z filtrem UV dla obsługi ogródków i tarasów. Rozważ dodatkowy dzień wolny po fali upałów jako element dbania o wellbeing i work-life balance zespołu.
Obowiązki pracodawcy w upały to nie wszystko
Zadbaj o swoich ludzi tak, jak dbasz o gości restauracji czy hotelu. Przestrzeganie przepisów BHP to podstawa, ale proaktywne działania pracy w upalne dni mogą stać się Twoim wyróżnikiem na rynku. W końcu zdrowy, zmotywowany i lojalny zespół to najlepszy fundament dobrze prosperującego biznesu.
