Już od 1 stycznia 2025 roku w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny, który zmieni sposób gospodarowania opakowaniami po napojach. Dla właścicieli restauracji, barów, kawiarni i innych punktów gastronomicznych to nie tylko wyzwanie logistyczne, ale także szansa na włączenie się w działania proekologiczne. Jak będzie funkcjonował system kaucyjny w gastronomii? Na co musisz być gotowy? Przeczytaj, aby dowiedzieć się więcej!
Czym jest system kaucyjny?
System kaucyjny to mechanizm, w którym konsumenci płacą dodatkową opłatę za napoje w opakowaniach objętych systemem, a po zwrocie opakowania otrzymują tę opłatę z powrotem. Idea polega na promowaniu recyklingu oraz zmniejszaniu ilości odpadów opakowaniowych trafiających do środowiska.
System kaucyjny w Polsce – od 2025
W Polsce system kaucyjny ma zacząć obowiązywać od 2025 roku. Podstawą do jego wprowadzenia w naszym kraju była dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP), która zobowiązała państwa członkowskie do selektywnej zbiórki do celów recyklingu.
Aktualnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad nowelizacją uchwalonej w lipcu 2023 roku ustawy. Wprowadzone zmiany mają doprecyzować przepisy dotyczące wydawania, cofania oraz zmieniania zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego.
Projekt nowelizacji uwzględnia także postulaty branży, które dotyczą m.in. podążania kaucji za opakowaniem w łańcuchu sprzedaży, wyłączenie opakowań po produktach mlecznych oraz wprowadzania zharmonizowanego systemu oznakowania.
Jak będzie działał system kaucyjny?
System kaucyjny będzie opierał się na współpracy przedsiębiorców wprowadzających do obrotu napoje w opakowaniach oraz sklepów i punktów gastronomicznych, w których będą one sprzedawane.
Przedsiębiorcy będą zobowiązani do oznakowania opakowań napojów logotypem systemu kaucyjnego oraz wskazania wysokości kaucji. Kaucja wyniesie:
- 50 groszy dla butelek PET (do 3 litrów) i puszek (do 1 litra),
- 1 złoty dla butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
Przy zakupie napoju w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym klientowi zostanie doliczona kaucja dopiero przy kasie, a nie na półce sklepowej. Wszystkie sklepy i punkty gastronomiczne sprzedające napoje w takich opakowaniach, niezależnie od powierzchni czy profilu działalności, będą zobowiązane do jej pobierania.
Kluczowym warunkiem odzyskania kaucji będzie zwrot opakowania z widocznym logotypem systemu kaucyjnego. Co istotne, przy zwrocie opakowań nie będzie wymagane okazanie paragonu, a opakowania będzie można oddawać w dowolnym punkcie zbiórki.
Obowiązek zbierania opakowań spoczywa na sklepach o powierzchni sprzedaży przekraczającej 200 m², natomiast mniejsze placówki mogą przystąpić do systemu dobrowolnie. Opakowania powinny być zwracane w nienaruszonym stanie, bez zgniatania, aby możliwe było odzyskanie kaucji. Dodatkowo, poza jednostkami handlowymi, będzie można tworzyć punkty zbierania opakowań, co ułatwi konsumentom ich zwrot i odzyskanie wpłaconej kaucji.
Co jeszcze musisz wiedzieć? Dodatkowe informacje
Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą zobowiązani do osiągnięcia określonych poziomów selektywnego zbierania odpadów.
Już od 2025 roku poziom ten wyniesie 77%, a do 2029 roku wzrośnie do 90%. Oznacza to, że producenci będą musieli zapewnić, że większość opakowań zostanie zwrócona i poddana recyklingowi.
Dodatkowo, dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych obowiązywać będą normy dotyczące zawartości tworzyw pochodzących z recyklingu – od 2025 roku będzie to 25%, a od 2030 roku 30%.
System kaucyjny będzie finansowany przez producentów, którzy będą ponosić koszty związane ze zbiórką, transportem oraz ewidencją opakowań i odpadów. Dodatkowe fundusze będą pochodzić z niezwróconych kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z recyklingu.
Na rynku będzie mogło funkcjonować kilka podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie systemem kaucyjnym, co pozwoli na większą elastyczność w jego wdrażaniu i funkcjonowaniu.
System kaucyjny a gastronomia
System kaucyjny obejmie wszystkie punkty sprzedaży napojów w opakowaniach, bez względu na profil działalności. Kluczowe jest tu nie to, czy sprzedajesz jedzenie, ale czy oferujesz napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym.
To oznacza, że nawet restauracje i bary będą musiały pobierać kaucję od klientów, jeśli sprzedają napoje na wynos w butelkach lub puszkach objętych systemem. W praktyce może to dotyczyć np. napojów gazowanych, wody butelkowanej czy piwa.
Jeśli Twoja restauracja ma powierzchnię większą niż 200 m², obowiązkowo będziesz musiał również przyjmować zwroty opakowań. Mniejsze lokale będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie, ale warto rozważyć, czy nie warto zaoferować swoim klientom możliwości oddawania pustych butelek. Umożliwienie zwrotów może stać się dodatkowym atutem Twojego lokalu, zwłaszcza jeśli promujesz działalność proekologiczną.
Co z napojami na miejscu?
Jednym z wyzwań dla właścicieli restauracji będzie rozróżnienie między napojami spożywanymi na miejscu a tymi na wynos. Możliwe jest, że napoje serwowane w lokalu, np. w szklankach czy kubkach wielokrotnego użytku, nie będą objęte kaucją. Natomiast w przypadku napojów na wynos restaurator będzie musiał doliczać kaucję, jeśli opakowanie jest jednorazowego użytku i objęte systemem.
Problemy logistyczne i koszty
Wprowadzenie systemu kaucyjnego w restauracjach wiąże się z kilkoma wyzwaniami logistycznymi. Po pierwsze, będziesz musiał znaleźć sposób na odbieranie i przechowywanie zwracanych opakowań, zanim zostaną odebrane przez operatora systemu. Może to wymagać zorganizowania specjalnego miejsca w lokalu, co w przypadku mniejszych restauracji i kawiarni może być problematyczne.
Po drugie, konieczne może być podpisanie umowy z jednym z operatorów systemu kaucyjnego, który będzie odpowiedzialny za odbiór i recykling opakowań. Operatorzy ci będą również odpowiedzialni za rozliczanie kaucji. Z kolei sam zakup lub leasing maszyn do zwrotu opakowań (tzw. butelkomatów) to inwestycja rzędu nawet kilkuset tysięcy złotych.
Jak się przygotować do systemu kaucyjnego w gastronomii?
Choć wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce zaplanowano na styczeń 2025 roku, warto zacząć przygotowania już teraz. Jakie kroki warto podjąć?
- Przegląd oferty – sprawdź, które napoje w Twojej ofercie są objęte systemem kaucyjnym. Dowiedz się, od kiedy producenci, z którymi współpracujesz, planują wprowadzić opakowania z odpowiednim oznakowaniem.
- Zarządzanie przestrzenią – zastanów się, jak zorganizować odbiór i przechowywanie opakowań, szczególnie jeśli Twoja restauracja przekracza 200 m². Upewnij się, że masz wystarczająco dużo miejsca, aby zmagazynować puste butelki i puszki.
- Podpisanie umowy z operatorem – zorientuj się, którzy operatorzy będą dostępni na rynku i rozpocznij rozmowy na temat współpracy. Dzięki temu unikniesz kłopotów, gdy system zacznie funkcjonować.
- Edukacja klientów – przygotuj materiały informacyjne dla swoich gości, aby wiedzieli, jak działa system kaucyjny i dlaczego kaucja jest doliczana do ceny napojów. Informuj ich o możliwości zwrotu opakowań oraz o ekologicznym charakterze tego rozwiązania.
- Dostosowanie ceny – pamiętaj, że kaucja będzie doliczana do ceny napoju dopiero przy kasie. Należy upewnić się, że system sprzedaży w Twojej restauracji uwzględnia odpowiednie naliczanie kaucji.
System kaucyjny w restauracji – wyzwanie czy szansa?
Dla wielu restauracji system kaucyjny może wydawać się kolejnym obciążeniem, szczególnie z powodu kosztów wdrożenia i konieczności zarządzania zwrotami opakowań. Jednak to także szansa na wzmocnienie wizerunku jako lokalu dbającego o środowisko i włączającego się w działania proekologiczne. W dobie rosnącej świadomości ekologicznej klientów wprowadzenie takich rozwiązań może być dodatkowym argumentem za wyborem Twojej restauracji.
System kaucyjny wspiera gospodarkę o obiegu zamkniętym, co wpisuje się w globalne trendy ochrony środowiska. Dzięki temu możesz nie tylko dostosować się do przepisów, ale także aktywnie promować zrównoważony rozwój w swojej działalności. Warto zatem zacząć przygotowania już teraz, aby być gotowym na zmiany, które nadejdą w 2025 roku.
